تعریف مدل مفهومی و مدل عملیاتی
۱-۱۵-۱ فرهنگ سازمانی[۱]:
عبارت است از ارزشها و عقاید مشترک بین اعضای سازمان (ادگار شاین[۲]((کوئین[۳] و دیگران، ۲۰۰۸ ).
۱-۱۵-۱-۱ فاصله قدرت[۴]:
از نظر هافستد فاصله قدرت نشان میدهد که مردم یک جامعه تا چه حد حاضرند وجود نابرابری در توزیع قدرت (توزیع قدرت نابرابر) در مؤسسات و سازمانها را تحمل کنند (شنایدر و بارسو[۵]، ۱۳۸۲، ۵۵) .
۱-۱۵-۱-۱-۱آزادی و استقلال فردی:
درجه مسئولیتپذیری، آزادی عمل و استقلال کاری که اعضا از آن برخوردارند (ایرانزاده، ۱۳۹۰،۲۵۱).
۱-۱۵-۱-۱-۲ میزان، حدود و ثغور ارتباط با همکاران:
میزان رعایت ارتباط منطقی با همکاران و پرهیز از ارتباطات بیش از اندازه و خارج از عرف.
۱-۱۵-۱-۱-۳ تفویض اختیار:
میزانی که مدیر باید برای رضایت مشتریان و ارباب رجوع اختیارات خود را تا پایینترین رده سازمانی واگذار نماید و وظایف مهم و مشکل را به زیردستان تفویض کند (رابینز، ۱۳۹۰ ،۵۰۱۴).
۱-۱۵-۱-۱-۴تصمیمگیری شخصی:
شامل میزان قدرت در تصمیمگیری در مسائل ویژه و کلیدی است.
۱-۱۵-۱-۱-۵ میزان مدیریت مشارکتی:
شاخصی که برای گرفتن تصمیمات، ضمن رعایت سلسله مراتب و جایگاه، استفاده از مشاورین را ضروری میداند.
۱-۱۵-۱-۲ فرد گرایی[۶]
[۱]Organizational Culture
[۲] Edgar Shein
[۳] Koen
[۴] Power Distance
[۵] Schneider and Barso
[۶] Individualism
۱-۳-۱ اهداف اصلی پژوهش:
مطالعه و بررسی قدرت پیشگیری کننده عوامل فرهنگ سازمانی مدل هافستد از فساد اداری.
۱-۳-۲ اهداف جزئی پژوهش:
ارائه و تعیین راهکارها به مدیران در سازمان، جهت شناخت مقوله فساد اداری و تلاش در جهت اشاعه فرهنگ سازمانی متناسب در بین کارکنان سازمان به منظور پیشگیری از فساد اداری.
ابزار گردآوری اطلاعات
اطلاعات را میتوان به روشهای گوناگون، در مکانهای مختلف و از انواع منابع گردآوری کرد. با توجه به این که در طرحهای تحقیقاتی مختلف هدف پژوهشگر متفاوت میباشد، لذا پژوهشگر از ابزارهای مختلفی برای جمعآوری اطلاعات استفاده مینماید. روشهای گردآوری اطلاعات مشتمل بر روشهای کتابخانهای، انواع مصاحبه (حضوری، تلفنی، رایانهای)، پرسشنامه (حضوری، پستی یا الکترونیکی)، مشاهده افراد یا رویدادها با ضبط (یا بدون ضبط) صوتی یا تصویری میباشد. در این تحقیق از روشهای ذیل جهت گردآوری اطلاعات استفاده میشود .
پرسشنامه: یکی از متداولترین ابزارهای جمعآوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی است. در تحقیق حاضر برای آزمون فرضیات تحقیق از پرسشنامه استفاده میشود. .
بررسی اسناد و مدارک: در این مرحله محقق به بررسی کتب، مجلات، مقالات موجود در پایگاههای اطلاعاتی و پایاننامهها، طرحهای پژوهشی و سایر مستندات موجود در کتابخانههای تخصصی پرداخته و با توجه به کمیابی منابع کتابخانهای در مورد موضوع تحقیق، مهمترین منبع مورد استفاده محقق پایگاههای اطلاعاتی اینترنتی و مجلات الکترونیکی بوده است که این مسئله بر اهمیت تحقیق و به روز بودن اطلاعات میافزاید.
۱-۹ جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری مورد نظر برای جمعآوری دادهها، مدیران، کارشناسان و کارکنان سازمان جهادکشاورزی استان غربی که ۴۴۸ نفر می باشد. و برای حجم نمونه از روش تصادفی که ۲۰۸ نفر بوده، استفاده میکنیم.
۱-۱۰ روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
تجزیه و تحلیل دادهها برای بررسی صحت و سقم فرضیات، در هر نوع تحقیقی از اهمیت خاصی برخوردار است. امروزه در بیشتر تحقیقاتی که متکی بر دادههای جمعآوری شده از موضوع تحقیق میباشد؛ تجزیه و تحلیل دادهها از اصلیترین و مهمترین بخشهای تحقیق محسوب میشود. دادههای خام با استفاده از نرمافزارهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند و پس از پردازش به صورت اطلاعات در اختیار استفادهکنندگان قرار میگیرند. در این تحقیق به منظور تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده، از آمار توصیفی که مشخصات جمعیتشناختی نمونه را مورد بررسی قرار میدهد و همچنین آمار تحلیلی شامل رگرسیون برای آزمون فرضیات استفاده میشود.
۱-۳-۱ اهداف اصلی پژوهش:
مطالعه و بررسی قدرت پیشگیری کننده عوامل فرهنگ سازمانی مدل هافستد از فساد اداری.
۱-۳-۲ اهداف جزئی پژوهش:
ارائه و تعیین راهکارها به مدیران در سازمان، جهت شناخت مقوله فساد اداری و تلاش در جهت اشاعه فرهنگ سازمانی متناسب در بین کارکنان سازمان به منظور پیشگیری از فساد اداری.
۱ اهمیت به فرد:
به میزان اهمیّتی که در سازمان به فرد داده میشود تا گروه.
۱-۱۵-۱-۲-۲ میزان تعهد واحساس فرد به گروه:
میزان تشویق به تعهد و احساس تکلیف نسبت به گروه در سازمان است.
۱-۱۵-۱-۲-۳ میزان موردقبول واقع شدن فرد در گروه:
مورد قبول گروه واقع شدن در مقایسه کارکردن برای خود، از اهمیت بیشتری برخوردار باشد.
۱-۱۵-۱-۲-۴ پاداشهای فردی:
پاداش فردی به اندازه سعادت و موفقیت گروه، اهمیت نداشته باشد.
۱-۱۵-۱-۲- ۵ صمیمیت و کارگروهی:
کارکنان در سازمان در گروههای مختلف با صمیمیت به کار مشغول باشند.
۱-۱۵-۱-۳پرهیز از نا شناختهها (ابهام گریزی)[۱]
از دید هافستد ابهامگریزی، به میزان نگرانی اعضای یک فرهنگ یا جامعه از وضعیت و موقعیت ناشناخته و نامطمئن که در آن احساس نگرانی و تهدید میکنند و سعی در اجتناب از آن دارند اطلاق میشود (همان منبع، ۱۳۱).
۱-۱۵-۱-۳-۱ پیروی از قوانین و دستورات:
از اولویتهای فعالیت در سازمان رعایت قوانین و دستورات باشد.
۱-۱۵-۱-۳-۲ اطلاع از انتظارات سازمان:
اطلا ع دادن از انتظارات سازمان به کارکنان باعث دلگرمی و اشتیاق آنها به انجام کارها است.
[۱] Uncertainty Avoidance
۱-۳-۱ اهداف اصلی پژوهش:
مطالعه و بررسی قدرت پیشگیری کننده عوامل فرهنگ سازمانی مدل هافستد از فساد اداری.
۱-۳-۲ اهداف جزئی پژوهش:
ارائه و تعیین راهکارها به مدیران در سازمان، جهت شناخت مقوله فساد اداری و تلاش در جهت اشاعه فرهنگ سازمانی متناسب در بین کارکنان سازمان به منظور پیشگیری از فساد اداری.
۱ مقدمه
فرهنگ سازمانی به منزلهی موتور و نیروی محرکهای است که افراد را برای فعالیت و عمل به حرکت در میآورد و به مثابه اهرم نیرومندی است که رفتار سازمانی را هدایت و کنترل مینماید و الگوهای رفتاری خاصی را ترویج مینماید (نادری، بیتا، ۲۹).
در مطالعه رفتار سازمانی، اهمیت ارزشها در این است که آنها تشکیل دهندهی پایه و اساس درک نگرشها و انگیزش افراد هستند و همچنین بر اداراک افراد اثر میگذارند (رابینز،۱۳۸۶ ، ۲۷۲).
امام خمینی (ره) نسبت به حفظ و گسترش ارزشهای دفاع مقدس (ارزشهای حاکم بر نسل اوّل) توجه داشته و در اولین پیام خود به مجمع فرماندهان (۲۶/۰۶/۱۳۶۷) چنین میفرمایند: «باید همان محافل انس، نورانیّت، برادری و وحدتی که در میدانهای نبرد و در جبهه بوده است و همان ارتباط معنوی که میان شما و روحانیون عزیز بود، به مجامع داخلی و همهی محیطهای سیاسی و اجتماعی و نظامی کشانده شود تا انقلاب اسلامی ما از خطر آفتها و تفرقهها و بیتفاوتیها محافظت گردد؛ مبادا این سرمایههای عظیمی که محصول سالها تجربه و تلاش در عسرتها و فراز و نشیبها بوده است، در مسیر زندگی روزمره به فراموشی سپرده شود» (صحیفهی نور، ج ۲۱، ۱۳۵).
حضرت آیتالله خامنهای(مدظلهالعالی) نیز در جمع بسیجیان در پادگان دو کوهه (۱۹/۰۸/۱۳۸۱) میفرمایند: «مهمترین مؤلفهی قدرت ملی ما، عبارت است تمسک به ارزشهای اسلامی و انقلابی، مگر ما به دنبال قدرت ملی نیستیم؟ ما برای دفع شر دشمنان، باید اقتدار ملی را تقویت کنیم. مهمترین مؤلفهی این اقتدار، عبارت است از تمسک به مبانی اسلام و ارزشهای اسلامی. هرچه در این زمینه عقب بمانیم، اقتدار ملی ضعیف خواهد شد. هر چه در این زمینه پیش برویم، اقتدار ملی و طبعاً مصونیت ملی و منافع ملی تقویت خواهد شد» (مدیریت فرهنگی پاسداران، ۱۳۸۱، ۸۰).
تعاریف متعددی از فرهنگ سازمانی به عمل آمده است. برخی فرهنگ سازمان را یک نظام اعتقادی میدانند که بین اعضای یک سازمان مشترک است، برخی آن را سلسلهای از ارزشهای مشترک مسلط همبسته میدانند، که با مفاهیم نمادی چون داستانها، اسطورهها و تکیه کلامها منتقل می شود (رابینز ، ۱۳۷۸٫ ( برخی مانند ادگار شاین فرهنگ را الگویی از مفروضات بنیادین میدانند که بر اثر اندوختن از دشواریهای سازگاری بیرونی و یکپارچگی درونی از سوی گروهی معین، آفریده، کشف و یا پرورده شده است (طوسی، محمدعلی، ۱۳۷۲). برخی دیگر معتقدند، فرهنگ تنها راه منحصر به فردی است که سازمان بر اساس آن فعالیت خود را انجام می دهد. به عبارتی فرهنگ جنبه انسانی سازمان است که با همبستگی هدف مشخص میشود (دیویس، استانلی، ۱۳۷۳).
۱-۳-۱ اهداف اصلی پژوهش:
مطالعه و بررسی قدرت پیشگیری کننده عوامل فرهنگ سازمانی مدل هافستد از فساد اداری.
۱-۳-۲ اهداف جزئی پژوهش:
ارائه و تعیین راهکارها به مدیران در سازمان، جهت شناخت مقوله فساد اداری و تلاش در جهت اشاعه فرهنگ سازمانی متناسب در بین کارکنان سازمان به منظور پیشگیری از فساد اداری.
۳مفاهیم پایه و اساسی فرهنگ
۲-۱-۳-۱ ارزشها:
نوعی باورند که براساس آنها مشخص میشود چه چیز مطلوب و خوب است (مانند آزادی بیان) و چه چیزی نامطلوب و بد است (مانند تقلب)(فرنچ و بل، ۱۳۸۵، ۴۰).
۲-۱-۳-۲ فرهنگ[۱] :
واژهی فرهنگ از ریشهی لغوی فعل «کشت کردن» میباشد. در زیستشناسی، سلولها در محیط رشد مییابند. در مردمشناسی گاهی فرهنگ به روشهای زندگی که مردم در آن زندگی میکنند، اطلاق میگردد. در رفتار سازمانی عبارت فرهنگ در جنبههای محدودتری همچون ارزشها و اعتقادات و نگرش برنامهریزی شده، مورد استفاده قرار میگیرد (دیانا[۲]، ۱۹۹۵، ۲-۳).
تعاریف متعددى از فرهنگ ارائه شده است که متجاوز از ۱۶۰ تعریف است. یکى از اولین تعاریف نسبتاً جامع از فرهنگ درسال ۱۸۷۱ توسط تایلور[۳] ارائه شده است. این مردم شناس انگلیسى اعتقاد داشت که فرهنگ عبارت است از مجموعه پیچیدهاى از علوم، دانشها، هنرها، افکار، اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب و رسوم، سنتها و به طور خلاصه کلیه آموختهها و عاداتى که یک انسان به عنوان عضو جامعه اخذ مىکند (ایرانزاده، ۱۹۹).
جدول (۲-۱): تعاریف متعدد فرهنگ از نظر متخصصان(محسنی،۱۳۷۵)
۱culture
[۲] Diana
۳Taylor
۱-۳-۱ اهداف اصلی پژوهش:
مطالعه و بررسی قدرت پیشگیری کننده عوامل فرهنگ سازمانی مدل هافستد از فساد اداری.
۱-۳-۲ اهداف جزئی پژوهش:
ارائه و تعیین راهکارها به مدیران در سازمان، جهت شناخت مقوله فساد اداری و تلاش در جهت اشاعه فرهنگ سازمانی متناسب در بین کارکنان سازمان به منظور پیشگیری از فساد اداری.