– ساختارهای کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی سود:ساختارهای سری زمانی مرتبط با کیفیت سود شامل پایداری، قابلیت پیش بینی و نوسان پذیری است. این سه ساختار به ویژگی های سری های نوآوری سود مرتبط می شوند.
الف) پایداری: پایداری یا ثبات به این مساله می پردازد که تا چه حد یک نوآوری خاص در تحقق سودهای آتی باقی می ماند. لیپ ۱۹۹۰ پایداری را به عنوان خود همبستگی در سود چنین تعریف می کند “پایداری میزان نوآوری دوره جاری است که بخش دائمی سریهای سود می گردد”. سرمایه گذاران می توانند از سری های سود با ثبات در ارزیابی های خود استفاده کنند. از نظر آنها سودهای با ثبات اهمیت زیادی داشته و با دوام تلقی می شوند. هر چه پایداری سود بیشتر باشد، شرکت توان بیشتری برای حفظ سودهای جاری دارد و فرض می شود کیفیت سود بالاتر است (رحیمیان و جعفری،۱۳۸۵)
ب) قابلیت پیش بینی: بیانیه مفاهیم شماره ۲ هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی، از توانایی پیش بینی به عنوان یک ورودی برای فرآیند پیش بینی کلی یاد می کند. قابلیت پیش بینی، مربوط به تمام مجموعه های گزارشگری مالی شامل اجزای سود و مقادیر آنها می باشد. برخی از محققان توانایی پیش بینی را به طور خاص، توانایی سودهای قبلی برای پیش بینی سودهای آتی تلقی می کنند(لایپ،۱۹۹۰). اگر توانایی پیش بینی را این گونه در نظر بگیریم، این توانایی در سودمندی تصمیم موثر است.
۱) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط پایداری سود، با بازده سهام میباشد.
۲) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط وجود فرصت های رشد، با بازده سهام میباشد.
– مقدمه
در این بخش به بیان ادبیات نظری پژوهش مربوط به جریان نقدی آزاد، پایداری سود و فرصت های رشد پرداخته و در ادامه پژوهشهای صورت گـرفته در داخل و خارج از کـشور بیان مـیگردد.
۲-۲- کیفیت سود
صرف نظر از چگونگی استفاده از ارقام سود گزارش شده، کیفیت سود بایستی مدنظر قرار گیرد. کیفیت سود در تحقیقات قبلی تعریف متعددی دارد و اجماعی بر روی تعریف آن وجود ندارد.
کیفیت سود را می توان به سه دسته تقسیم کرد: پایداری سود، سطوح اقلام تعهدی و سودی که منعکس کننده معاملات اقتصادی مربوط است (McNichals, 2002). پایداری سود به معنی استمرار سود جاری است. هر چه سود بیشتر باشد، یعنی شرکت توان بیشتری برای حفظ سودهای جاری دارد و فرض می شود کیفیت سود شرکت بالاتر است(ثقفی و کردستانی، ۱۳۸۳).
۱) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط پایداری سود، با بازده سهام میباشد.
۲) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط وجود فرصت های رشد، با بازده سهام میباشد.
ساختارهای کیفیت سود مبتنی بر ارتباط میان سود، وجه نقد و اقلام تعهدی: در این ساختار رابطه بین اجزای نقدی و اقلام تعهدی سود بررسی می شوند. بر اساس این دیدگاه اقلام تعهدی کیفیت سود را کاهش می دهد. در این خصوص برخی از محققان کیفیت سود را بر اساس نزدیک بودن به وجه نقد تعریف نموده اند. در ساده ترین حالت، این رابطه به صورت نسبت وجه نقد حاصل از عملیات به سود بیان می شود. وجه نقد نسبت به سود عملیاتی کمتر قابل دستکاری می باشد و لذا از آن می توان به عنوان شاخصی برای سنجش کیفیت سود استفاده نمود. سایر محققان از اقلام تعهدی(تغییر در کل اقلام تعهدی، اجزای اختیاری اقلام تعهدی و روابط بین اقلام تعهدی و وجه نقد) جهت تعریف کیفیت سود استفاده کرده اند(بای،۱۳۸۷).
۳- ساختارهای کیفیت سود ناشی از مفاهیم کیفی بیان شده در چارچوب نظری هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی:تاکید چارچوب مفهومی FASB بر مفید بودن اطلاعات برای تصمیم گیری می باشد که بر اساس آن مربوط بودن، قابلیت اتکا و قابلیت مقایسه به عنوان معیارهای ارزیابی کیفیت سود در نظر گرفته می شود. موضوع مهم برای محققان، عملیاتی کردن این ویژگی ها می باشد. محققین از رگرسیون ماتریس های بازار مانند قیمت های سهام و بازده سهام بر سود و معیارهای مشابه مانند جریان های نقدی، برای مشخص کردن ویژگی های کیفی مانند مربوط بودن و قابل اتکا استفاده کرده اند (دیچو،۱۹۹۴). افرادی مانند برس، بیور و لندزمن(۲۰۰۱) از این رگرسیون ها، ضرایب تخمینی را برای مشخص کردن ترکیب مربوط بودن و قابل اتکا اطلاعات مربوط به سود یا سایر اطلاعات گزارش های مالی بدست آورده اند( بای،۱۳۸۷).
۴- ساختارهای کیفیت سود ناشی از تصمیمات اجرایی: مفهوم کیفیت سود بر اساس تاثیر گذاری تصمیمات، بر انگیزه ها و تخصص تهیه کنندگان اطلاعات و حسابرسان تاکید دارد. دو رویکرد در این روش وجود دارد که در رویکرد اول کیفیت سود به صورت عکس با میزان قضاوت، تخمین و پیش بینی لازم توسط تهیه کنندگان گزارشات مالی رابطه دارد، به طوری که کیفیت سود با افزایش اعداد گزارش شده ای که باید توسط مدیریت به عنوان کاربرد استانداردهای گزارشگری تخمین زده شود، کاهش می یابد. در دومین رویکرد کیفیت سود رابطه عکسی با میزان بهره مندی تهیه کنندگان گزارشات مالی از کاربرد قضاوت و انجام پیش بینی و تخمین که منجر به انحراف از هدف استاندارد گردد، دارد(بای،۱۳۸۷).
در مطالعات چارچوب دیگری برای ارزیابی کیفیت سود ارائه شد (Cornell and Landsman, 2003). با مرور مطالعات پیشین روش های زیر به عنوان معیارهای مناسب عنوان شدند.
[۱] . Value relevance
[۲] . R- Adjusted
۱) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط پایداری سود، با بازده سهام میباشد.
۲) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط وجود فرصت های رشد، با بازده سهام میباشد.
مولفه های سنجش کیفیت سود
با عنایت به تحقیقات گذشته پنج مورد از مهمترین ویژگی کیفی سود مورد توجه میباشد که عبارتاند از: ۱- پایداری سود، ۲- قابلیت پیشبینی سود، ۳- مربوط بودن سود به ارزش سهام، ۴- به موقع بودن سود و ۵- محافظهکارانه بودن سود میباشد (کردستانی و مجدی، ۱۳۸۶).
۲-۲-۱-۱- پایداری سود
مقصود از پایداری سود، سودی که ناشی از فعالیتهای غیر عادی و غیر مترقبه نباشد از پایداری بیشتری برخوردار است. به عبارت دیگر قابلیت دوام و تکرارپذیری سود به عنوان پایداری سود تعریف میشود. تحلیلگران مالی و سرمایهگذاران در تعیین جریانهای نقدی آتی به رقم سود حسابداری به عنوان تنها شاخص تعیین کننده توجه نمیکنند، بلکه برای آنها پایداری و تکرارپذیر بودن سود گزارش شده بسیار مهم است. از دیدگاه آنها سود حاصل از فعالیتهای عملیاتی تکرارپذیر از اقلام غیرعادی و غیرمترقبه سود، محتوایی اطلاعاتی بیشتری دارد؛ زیرا اقلام تکرارپذیر سود معیار خوبی برای برآورد جریانهای نقدی آتی به حساب می آید (ثقفی و کردستانی، ۱۳۸۳). پایداری بالاتر سود مرتبط با ضریب بزرگتر متغیر سود در رگرسیون سود- بازده است (خواجوی و ناظمی، ۱۳۸۴). همچنین پایداری سود به معنای تکرارپذیری (استمرار) سود جاری تعریف نمودهاند (فریمن، اوهلسن و پنمان[۱]، ۱۹۸۲) و برای محاسبه آن از مدل اتورگرسیون استفاده میشود.
۲-۲-۱-۲- قابلیت پیش بینی سود
ارزش پیش بینی کنندگی سود یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت سود است که به استفاده کنندگان صورت های مالی کمک می کند تا سود و جریان نقدی عملیاتی را با اطمینان و صحت بیشتری پیش بینی نمایند. در مفاهیم نظری هیات استانداردهای حسابداری مالی توانایی پیش بینی به عنوان بخشی از ویژگی مربوط بودن مطرح شده و این گونه تعریف شده است: “کیفیت اطلاعات که به استفاده کنندگان کمک می کند تا احتمال پیش بینی صحیح نتایج گذسته یا حال را افزایش دهد”. انجمن حسابداری آمریکا در بیانیه تئوری حسابداری چنین می نویسد: “در تدوین استانداردها معیار جامع، مفید بودن اطلاعات است”. تقریبا بدون استثنا ادبیاتی که در این زمینه وجود دارد موضوع مفید بودن را به تسهیل در تصمیم گیری مرتبط ساخته است. در اتخاذ تصمیم یکی از مهمترین نکات مورد توجه نتیجه تصمیم است که به دلیل ارتباط نتیجه تصمیم به آینده تعیین نتیجه و پیامد تصمیم از طریق پیش بینی صورت می گیرد. بنابر این اطلاعات حسابداری برای این که بتواند در راستای تسهیل تصمیم گیری به سرمایه گذاران کمک کند، باید دارای توان پیش بینی باشد. اهمیت ارزش پیش بینی زمانی است که افراد با استفاده از سود حسابداری، وجوه نقد عملیاتی را برآورد کنند.
[۱] . Freeman, Ohlson & Penman
۱) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط پایداری سود، با بازده سهام میباشد.
۲) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط وجود فرصت های رشد، با بازده سهام میباشد.
به موقع بودن سود
اطلاعات سود برای اینکه به تصمیم گیری سرمایه گذاران کمک کند، باید به موقع در دسترس سرمایه گذاران قرار گیرد. اگر اطلاعات مربوط به سود به موقع باشند، بازده مورد انتظار سرمایه گذاران نیز واقعی خواهد بود. از طرف دیگر هر چه اطلاعات در فواصل زمانی کوتاه تری گزارش شوند به دلیل بالا بودن سطح اطلاعات در دسترس سرمایه گذاران ریسک اطلاعاتی شرکت پایین خواهد بود. همین نکته باعث کاهش ریسک کلی سرمایه گذاری در شرکت و کاهش بازده مورد انتظار سرمایه گذاران خواهد شد(فرانسیس و همکاران،۲۰۰۲). به موقع بودن سود به عنوان یک ویژگی کیفی مبتنی بر این ایده است که سود حسابداری در صدد اندازه گیری سود اقتصادی است که به عنوان تغییر در ارزش بازار سهام تعریف می شود(فرانسیس و همکاران،۲۰۰۴).
۲-۲-۱-۴- مربوط بودن سود به ارزش سهام
سود از جمله برجسته ترین شاخص های اندازه گیری فعالیت های یک واحد اقتصادی است. در گزارش های مالی نیز تاکید ویژه ای بر اطلاعات مربوط به سود وجود دارد. بنابراین سود گزارش شده باید در تعیین ارزش شرکت به سرمایه گذاران کمک نماید. در واقع نحوه محاسبه و گزارش سود طوری باشد که دارای چنین ویژگی باشد تا بتواند این هدف را برآورده سازد. اصطلاحاً سود باید مربوط به ارزش سهام باشد.
۱) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط پایداری سود، با بازده سهام میباشد.
۲) هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد در شرایط وجود فرصت های رشد، با بازده سهام میباشد.