) مهارت پروازی
به مجموعه تواناییهای فرد اطلاق میشود و مشتمل بر مهارتهای ادراکی، انسانی و فنی (تخصصی) است (بختیاری، ۱۳۹۰، ۷۱). این ابعاد در فصل دوم تفصیل شد. مهارت های پروازی نیز در این پژوهش مشمول مهارتهای فنی و ادراکی است که به طور تخصصی تر می تواند تعریف شود.
در تعریف عملیاتی مهارت پروازی عبارت است از: توانایی استفاده از دانش پروازی در امر هدایت و کنترل یک وسیله پرنده. منظور از مهارت پروازی مهارتهایی شامل مهارت در انجام پرواز نرمال، مهارت در انجام پرواز تاکتیکی، مهارت در انجام پرواز در شرایط متفاوت جوی، مهارت در انجام پرواز ناوبری IFRو شبانه، مهارت در انجام پرواز ناوبری VFR، مهارت در انجام پرواز حالات اضطراری و مهارت در تقویت حس پرواز است که در فصل دوم تفصیل شده است.
۱-۸-۳-۳) نگرش پروازی
نگرش نشاندهندهی اثر شناختی و عاطفی به جای تجربهی شخصی از شیء یا موضوع اجتماعی مورد نگرش و یک تمایل به پاسخ در برابر آن شیء است (کریمی،۱۳۷۷). نگرش در این معنی یک «مکانیسم پنهانی» است که رفتار را هدایت میکند. نگرش، نظری است که درباره افراد، چیزها یا رویدادها ابراز میگردد و منعکسکننده نوع احساس فرد درباره آن است (رابینز، ترجمه پارسائیان، ۱۳۷۶: ۴۵).
در حوزه تخصصی موضوع نگرش پروازی عبارت است از: ایجاد باور مثبت کارکنان پروازی نسبت به واقعی بودن پرواز با شبیه ساز در تمام حوزه های پروازی و تغییر رویکرد مدیران و فرماندهان عالی رتبه سازمانی به کاهش هزینه های پروازی است. در فصل گذشته مجموعه این عوامل به منظور روشن کردن ابعاد نگرش پروازی با استفاده از تحقیق در کتب تخصصی مرتبط، توزیع فرم و انجام مصاحبه استخراج شد. مؤلفه های باور نسبت به واقعی بودن پرواز با شبیه ساز، تغییر رویکرد سازمانی به کاهش هزینه های پروازی، قضاوت صحیح در پرواز[۱]، علاقه مندی به پرواز و کسب مهارت و دانش بیشتر، اعتماد به نفس در پرواز و تصمیم گیری به موقع در پرواز دربرگیرنده ابعاد تخصصی نگرش پروازی هستند. خلاصه گویه های عملیاتی مشروحه در جدول زیر قابل مشاهده است.
[۱] Judgment
بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا
توانمندسازی کارکنان
از دیدگاه دفت[۱] (۲۰۰۰) توانمندسازی یعنی دادن قدرت، آزادی، دانش و مهارت به کارکنان برای تصمیم گیری در کارها به صورت مؤثر.
گنجی و حمزهای (۱۳۸۷)، نگرش[۲] کارکنان را یکی از ابعاد توانمندسازی تعیین کردهاند. هم چنین در بعد فردی و ویژگیهای حرفه ای کارکنان، نگرش در کنار دانش و مهارت یکی از ابعاد مهم توانمندسازی کارکنان است ( بختیاری (۱۳۹۰: ۵۲-۶۷). پیتر و همکاران (۲۰۰۲) نیز در مدل مفهومی خود دانش و مهارترا از عوامل توانمندسازی معرفی میکنند..
در این پژوهش بر اساس رویکرد شناختی، و بر اساس یافته های پژوهشگران که در این رویکرد ذکر شده است (و به تفصیل در فصل۲ بیان شده است)، سه زیر متغیر دانش پروازی، نگرش پروازی و مهارت پروازی را به عنوان ابعاد توانمندسازی کارکنان، انتخاب کرده ایم.
۱-۸-۳-۱) دانش پروازی
دانش به مجموعه اطلاعات سازماندهی شده، راهکار عملی مرتبط با آن، نتایج به کارگیری آن در تصمیمات مختلف و آموزش مرتبط با آن، گفته می شود. دانش زیربنای مهارت، تجربه و تخصص هر فرد است (دراکر،۱۹۹۹).
دانش به عنوان محرکی مهم در فرایند خلاقیت و نوآوری نقش مهمی را به عنوان یک منبع سازمانی و عامل موفقیت در سازمان ایفا می کند. امروزه دیگر همه گروه های کاری و علمی اذعان دارند که برای اینکه سازمانها بتوانند در دنیای تجارت و رقابت، حضور مستمر و پایدار داشته باشند، باید حول محور علم و دانش فعالیت کنند. در تعریف عملیاتی دانش پروازی عبارت است از: مجموعه مدیریت کابین (CRM)، فیزیولوژی انسان، قوانین و مقررات هوایی، آلات دقیق و Instrument، آیرودینامیک وسیله پرنده، ناوبری و مسیریابی در پرواز، زبان هوانوردی، قابلیتهای فنی و پروازی وسیله پرنده، آگاهی از توازن یا تعادل وزنی و عملکرد و دانش هواشناسی است که از دانش و هماهنگی فرامین وسایل پرنده جهت هدایت و به پرواز درآوردن آن بحث می کند که در فصل دوم تفصیل شده است.
[۱]. Daft
[۲]. Attitude
بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا
شبیه ساز پروازی[۱]
شبیهساز پرواز، سیستمی است که برای تقلید رفتار هواگردها به ویژه هواپیما ساخته میشود. شبیه سازهای پرواز، شبیه بازیهای رایانه ای بسیار عظیم می باشند. این وسایل برای تربیت آموزش دادن خلبان ها برای پرواز دادن هواپیماهای جدید و تمرین کردن و کسب مهارت های پروازی در آنها طراحی و ساخته می شوند. تمرین کردن مانورها و تکرار آن روی زمین از آسمان ایمن تر و کم خطرتر می باشد و با شبیه ساز پرواز می توان تجربه واقعی پرواز هواپیما را روی زمین و بدون مصرف سوخت وسایر هزینه ها و خطرات احتمالی یک پرواز حقیقی کسب کرد. با توجه به اینکه در این پژوهش به بررسی آموزش شبیه سازی پروازی میپردازیم، متغیر آموزش در ابعاد این مفهوم نمود پیدا می کند.در این صورت درک درستی از شبیه ساز جهت روشن کردن ابعاد آموزش و طراحی تخصصی پرسشنامه مرتبط ضروری به نظر میرسد.
۱-۸-۲) آموزش شبیه ساز پروازی
آموزش مجموعه ای از فعالیت های پیوسته و دارای تأثیر متقابل است و آموزشگر به کمک فنون آموزش و وسایل دیداری و شنیداری، نتایج خاص از پژوهش و تجربه ها را در قالب برنامه های آموزشی به فراگیران خود انتقال می دهد.(مفتخر،۱۳۷۵)
کرک پاتریک مدل جامعی از ارزشیابی آموزشی عرضه کرده است که در فصل دوم به تفصیل بیان شده است. دو سطح اولیه ارزشیابی مدل کرک پاتریک به سنجش آموزش در درون محیط آموزشی میپردازد درحالی که دو سطح پایانی مربوط به عملکرد کارکنان است”. (عباسیان ، ۱۳۸۵، ص ۵۵-۵۲). در این پژوهش معیارهای عملکردی را بر مبنای توانمندی کارکنان بنا نهادیم. بنابراین جهت سنجش آموزش، از دو سطح اول این مدل استفاده خواهیم کرد.
شکل(۱-۲) سطوح ۴گانه ارزشیابی آموزشی مدل کرک پاتریک (عباسیان، ۱۳۸۵، ص ۵۵).
بنابراین متغیر آموزش در این پژوهش شامل واکنش کارکنان پروازی و یادگیری آنان نسبت به آموزش شبیه ساز پروازی خواهد بود.
۱-۸-۳) توانمندسازی کارکنان
از دیدگاه دفت[۲] (۲۰۰۰) توانمندسازی یعنی دادن قدرت، آزادی، دانش و مهارت به کارکنان برای تصمیم گیری در کارها به صورت مؤثر.
[۱]– Flight Simulator
[۲]. Daft
[۳]. Attitude
بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا
سازمان، عامل انسانی و آموزش
در گذشته نه چندان دور، سرعت تغییرات در زندگی و مدیریت ها کند وساده بوده است. مشکلات و مسایل مربوط به مدیریت وسازمان مسائلی نظیر، چگونگی کنترل هزینه ها، بررسی چرایی تولید محصولات با کیفیت پایین، چگونگی حضور در بازارها و شکست در مقابل رقبای کاری پیش روی مدیران سازمانها قرار گرفت. اما یکی از مسائلی که بسیاری از متخصصان علم مدیریت نظریه های متنوعی درباره آن عرضه کرده اند، مسئله توجه به منابع انسانی در سازمان از تمام ابعـــاد می باشد.
امروزه بسیاری از مدیران ارشد سازمانها بر این باور هستند که نیروی انسانی آنها سرمایه های واقعی در سازمان هایشان هستند. اما با مطالعه ای ساده میتوان پی برد که چندان بر این اعتقاد خود پایبند نیستند. در یک بنگاه کوچک توجه به نیازهای نیروهای انسانی از شاخصهای مهم آن بنگاه است. اگر نیازهای عاطفی، مادی و ارتباطاتی نیروی انسانی را محور اصلی این مطلب قرار دهیم، یکی از نیازهای اساسی کارکنان در سطح سازمانها، نیاز به آموزش است، چرا که برخلاف گذشته سرعت تغییرات در سازمانها و مدیریتها بسیار سریع و پیچیده شده است و این پیچیدگی و سرعت باعث می شود تا نه تنها کارکنان صف بلکه نیروهای ستادی نیز که شامل مدیران در تمام سطوح می شود به امر آموزش مستمر خود توجه جدی نمایند و خود را با شرایط و تغییرات جاری در دنیای امروز تطبیق دهند. در دنیای امروز تغییرات سریع اتفاق می افتد که غیر قابل پیش بینی می باشد.
۲-۲-۱) اهمیت و ارزش عامل انسانی در سازمان
بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا
آموزش کارکنان
تعاریف زیادی از آموزش عرضه شده است که به بخشی از آنها در این مبحث میپردازیم. ایتلینگ[۱] (۱۹۹۳) آموزش را یادگیری دانش، مهارتها و نگرشها تعریف کرده و بیان میدارد که مهمتر از همه، چگونه یاد گرفتن است و یادگیری فرایندی است که دانش و رفتار را از طریق آموزش و تجربه، تغییر می دهد. کارپیشه (۱۳۸۳) آموزش را مجموعه ای از فعالیت های پیوسته و دارای تأثیرمتقابل دانسته که آموزشگر به کمک فنون آموزش و وسایل دیداری و شنیداری، نتایج خاص از پژوهش و تجربه ها را در قالب برنامه های آموزشی به فراگیران خود انتقال می دهد. مفتخر (۱۳۷۵) آموزش را عبارت از تغییر و بهبود در دانش یا شناخت، مهارت و نگرش به شکلی که موجب افزایش کارآیی، بهره وری و توانائی انجام کار بهتر و سریعتر، با عنایت به اهداف و راهبرد کلان سازمان و نظام ارزشی و فرهنگ سازمانی شود، میداند. سید جوادین (۱۳۸۳) آموزش را انجام یک سلسله عملیات مرتب، منظم و پشت سر هم، پیوسته و با هدف یا اهداف مشخص و معین می داند. آموزش فرایندی است که طی آن ، فرد مهارتهای مورد نیاز برای انجام یک عمل یا وظایف یک شغل را کسب می کند یا این مهارتها در او توسعه می یابد (ساعتچی ، ۱۳۷۹ ، ص ۱۷۲).
“آموزش کارکنان فرایندی است برای سازگاری افراد با محیط متحول سازمانی و در نتیجه انطباق سازمان با محیط بیرونی” (بزاز جزایری ،۱۳۷۹،ص ۱۰۸). نیروی انسانی جذب شده در سازمان به منزله یک ماده خام در اختیار مدیریت است و در صورتی طبق یک نظام آموزشی صحیح، مطابق و منطبق با اهداف سازمان تحت تعلیمات و کارآموزی لازم قرار گیرد، توسعه پیدا کرده و بارور میگردد. در واقع در کوره آموزش، به انسان همچون فلز گداخته، شکل دلخواه داده میشود و در پرتو آموزش روح انسان از زنگارها، آلودگی ها، ناپاکی ها و جهالت زدوده و صیقل می یابد.
[۱] – Etling
بررسی تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هواپیمایی ناجا